VÔ NGÔN
Tôi thường bận. Nhất là những ngày đầu tuần. Vậy mà trưa nay tôi lại vào vào trang AV quen thuộc. [ Chắc tôi cũng buồn mà không biết mình buồn.]
Và ở đó tôi thấy một bài Tản Mạn của cô PA. Một thơ dịch còn dang dở như lời giới thiệu của dịch giả. Nhưng thật ra bài thơ đã được dịch gần như trọn vẹn rồi. Dang dở ở đây có lẽ là dịch giả nghĩ rằng mình chưa nói hết những gì cần nói chăng ? Tears : A Silent Expression là một bài thơ lạ, ý tứ thâm trầm, đặc biệt là mấy câu kết gần gủi với người Việt lắm. Bởi không quen viết comment nên tôi viết bài viết rất ngắn này chia sẻ cùng cô PA và các bạn nhé.
1. Chỉ cần đôi mắt :
Ở Việt Nam và trên thế giới, đề tài về đôi mắt và nước mắt là rất nhiều .Vậy mà không biết vì sao tôi lại có ấn tượng mạnh đối với một bài thơ ngắn sau đây của nhà thơ ở tận Rumani xa xôi, nhà thơ Mihai Beniuc :
Steag în zare
Care-au putut veniră după steag,
Era destul de roşu ca să-l vadă,
Iar unii s-au oprit pe cîte-un prag,
Rămaşi nevolniciei proprii pradă.
Eu mă mai duc, dar cînd nu voi putea
Să merg nainte-n viaţă tot năvalnic,
Aprinsul steag în zări l-oi arunca,
Aşa cum marea roşul soare falnic
În dimineţi senine, rumenind
Întinderile verzi şi de argint.
Bài này có nhiều bản dịch, nhưng được biết đến nhiều nhất có lẽ là bản dịch của Phạm Viết Đào :
Chỉ cần đôi mắt
Hãy cưa đôi chân của tôi đi
Ðể tôi khỏi lang thang
Hãy xẻo đôi môi của tôi đi
Ðể tôi không còn hôn em được nữa
Hãy chặt đôi tay của tôi đi
Ðể tôi không thể ôm em
Hãy đập vỡ trái tim tôi
Ðể nó không làm tôi điên dại
Xin hãy để lại cho tôi đôi mắt
Ðể tôi khóc người tình đã mất hút của tôi …
Đúng là một bài thơ tình mãnh liệt, quá mãnh liệt ! Nhưng có một chút đáng tiếc là dịch giả đã sử dụng những động từ cưa, xẻo, chặt, đập …có phần thô bạo. Theo tôi tất cả những động từ đó có thể được thay thế bằng một động từ duy nhất, đó là động từ lấy / lấy đi. Nhưng dù sao cũng phải công nhận rằng hai câu cuối của bản dịch là rất xuất sắc, rất cảm động :
Xin hãy để lại cho tôi đôi mắt
Ðể tôi khóc người tình đã mất hút của tôi …
Có lẽ bản dịch này được phổ biến đến vậy một phần là nhờ hai câu dịch này chăng ?
2. TIẾNG NÓI KHÔNG LỜI
Bài thơ đã được cô PA dịch với tựa đề là Tiếng Nói Không Lời , nguyên tác như sau :
Tears: A Silent Expression
Tears are a symbol of unspoken love, contrary to the belief that they are a sign of weakness. Read a thought from my tears...
Meandering through the corners of the Eyes,
Few drops of liquid fall,
Men called it Tears,
Pain, joy, fear and lovely memories all it expresses,
Following a line, crossing the cheek,
Wetting the face, like drops of pearl they shine,
A silent symbol of pain,
A testimony of mind's agony,
A natural catharsis of the emotional and physical stress,
A way to feel better, a path to solace.
Mr. heart gives the first signal when the river of tear is going to be on the high tide,
It may be the time you had a baby, it may be the time you met with an accident,
May be the time your loved one bid you a final goodbye,
May be you lost your puppy, May be you won a prize,
May be you lost a game after years of working hard,
Be it a joy or a pain,
Heart begins to feel heavy, face anxious,
Stimulating the tear buds, eyes experience a whirlpool
Often you try, but you can't control,
Tears are such, if they once start, you can't stop,
Defying all the laws of dynamics,
They break free the chains of eyes,
And start flowing till they dry,
Assumed as a sign of weakness, they are hardly those,
For they represent a source of strength,
For all I could do when I saw the distance between you and me growing,
Was to let these Tears answer everything,
Conveying all the love, all the grief, in few drops of water,
Now, when you are infinitely separated,
I have made a river of Tears,
and I sail my life-boat often in it, in times of desperation,
Searching you on the shores of memory,
Often I get your glimpse, often I don't,
I emerge out from it as a winner, defying all odds...
But still with few drops of Tears on my cheek,
As a mark that I miss you...
Kundan Pandey
Bài thơ được trình bày như một tản văn, nửa thực, nửa ảo, nhân vật cũng có thể là tác giả mà cũng có thể ai đó, có thể là tất cả chúng ta nữa. Các bạn đã biết đến bản dịch của cô PA, nay xin chia sẻ thêm cùng các bạn bản chuyển ngữ của tôi :
NƯỚC MẮT VÔ NGÔN
Những giọt nước mắt là để nói hộ cho một Tình Yêu không nói được, hoàn toàn không phải dấu hiệu của sự yếu đuối. Hãy cảm nhận tâm tư của tôi về những giòng nước mắt …
Chực rơi trong ánh nhìn
những giọt buồn trong vắt
ta gọi là nước mắt
nước mắt nói những gì
nỗi sợ hãi , sầu bi
yêu thương ngày tháng cũ
Nước mắt rơi trên má
đẫm ướt mặt người thương
những giòng châu lấp lánh
Một niềm đau thầm kín
một cõi lòng nát tan
đến tận cùng cảm xúc
Nước mắt là lối thoát
tâm hồn và thể xác
tìm lại chút bình yên
Tín hiệu từ con tim
Khởi nguồn giòng nước mắt
mừng đón đứa con đầu
giòng nước mắt trầm sâu
kiếp nạn đời bể dâu
người thân yêu vĩnh biệt
Một thú cưng thất lạc
Một canh bạc tan hoang
Một lần giành thắng lợi
Một lần nước mắt rơi
Buồn vui trong cuộc đời
con tim và nước mắt
mặt người chìm trong đêm !
Luôn luôn phải kìm nén
Nhưng không thể trời ơi !
Nước mắt cứ tuôn rơi
Cho đến khi khô cạn
Không phải là yếu đuối
Nước mắt là sức mạnh
Nói thay cho tất cả
Yêu thương ngày mỗi xa …
Hãy để em dong cánh buồm tình yêu trong nước mắt
Hãy để em tìm anh bên bến bờ của ký ức phôi pha
tìm anh qua một tia chớp năm xưa
tìm anh nhưng lòng sao ái ngại
Hãy để em nghĩ mình là người bất bại
Hãy để mọi điều như một giấc mơ qua
Nhưng với những giọt lệ buồn
Còn vương trên má
Mới biết là …
Em không thể quên anh !
Kundan Pandey / NĐH chuyển ngữ
KẾT :
Vâng nước mắt là vậy. Là tiếng nói không lời. Là sức mạnh mãnh liệt.Trong đời thường, trong tình yêu đôi lứa, trong tình yêu quê hương. Nguyễn Hiến Lê đã thật có lý khi dịch nhan đề Cry, the Beloved Country của Alan Paton thành Khóc lên đi, ôi quê hương yêu dấu !
NGUYỄN ĐẠI HOÀNG
6/2013
