Không lời ... (Nguyễn Đại Hoàng)

Bài này cùa anh NĐH tôi đã nhận cách đây mấy ngày, ngay sau khi tôi đăng bài thơ dịch dang dở của tôi lên. Thực ra tựa gốc mà anh NĐH đặt là "Vô ngôn", nhưng tôi mạn phép đổi lại là "Không lời" cho nó ... thuần Việt chút, và theo tai của tôi lúc này thì như thế hay hơn.

Nhận bài thì đã lâu, nhưng tôi chưa đăng vì, như tôi nói với tác giả của bài viết, tôi muốn chờ "một vài ngày nữa, vì không muốn đăng bài nói về bài viết của mình nhiều và liên tục quá, sợ người ta bảo mình tự lăng-xê! :-)".  Thậm chí tôi còn định viết một bài với chủ đề khác cho đỡ nhàm chán (vì nói hoài một thứ) rồi mới quay lại bài thơ đang dịch dở dang ấy. 

Nhưng rồi bận túi bụi, không tập trung để viết được, trong khi blog lại trống, giống như báo bị đình bản, độc giả chờ đợi hoài cũng ... kỳ, nên thôi, tôi đăng bài của anh NĐH lên vậy. Xin nói thêm là tôi thấy bài viết rất hay, và bài thơ dịch dở dang của tôi đã được dịch hết, mà dịch với một phong cách thi vị hơn nhiều.

Các bạn đọc và enjoy nhé!
------------------------

VÔ NGÔN  

Tôi thường bận. Nhất là những ngày đầu tuần. Vậy mà trưa nay tôi lại vào vào trang AV quen thuộc. [ Chắc tôi cũng buồn mà không biết mình buồn.]  

Và ở đó tôi thấy một bài Tản Mạn của cô PA. Một thơ dịch còn dang dở như lời giới thiệu của dịch giả. Nhưng thật ra bài thơ đã được dịch gần như trọn vẹn rồi. Dang dở ở đây có lẽ là dịch giả nghĩ rằng mình chưa nói hết những gì cần nói chăng ?  Tears : A Silent Expression là một bài thơ lạ, ý tứ thâm trầm, đặc biệt là mấy câu kết gần gủi với người Việt lắm. Bởi không quen viết comment nên tôi viết bài viết rất ngắn này chia sẻ cùng cô PA và các bạn nhé. 

1. Chỉ cần đôi mắt  : 

Ở Việt Nam và trên thế giới, đề tài về đôi mắt và nước mắt là rất nhiều .Vậy mà không biết vì sao tôi lại có ấn tượng mạnh đối với một bài thơ ngắn sau đây của nhà thơ ở tận Rumani xa xôi, nhà thơ Mihai Beniuc  : 

Steag în zare 

Care-au putut veniră după steag,

Era destul de roşu ca să-l vadă,

Iar unii s-au oprit pe cîte-un prag,

Rămaşi nevolniciei proprii pradă.

Eu mă mai duc, dar cînd nu voi putea

Să merg nainte-n viaţă tot năvalnic,

Aprinsul steag în zări l-oi arunca,

Aşa cum marea roşul soare falnic

În dimineţi senine, rumenind

Întinderile verzi şi de argint.

Bài này có nhiều bản dịch, nhưng  được biết đến nhiều nhất có lẽ là bản dịch của Phạm Viết Đào : 

Chỉ cần đôi mắt 

Hãy cưa đôi chân của tôi đi 

Ðể tôi khỏi lang thang 

Hãy xẻo đôi môi của tôi đi 

Ðể tôi không còn hôn em được nữa 

Hãy chặt đôi tay của tôi đi 

Ðể tôi không thể ôm em 

Hãy đập vỡ trái tim tôi 

Ðể nó không làm tôi điên dại 

Xin hãy để lại cho tôi đôi mắt 

Ðể tôi khóc người tình đã mất hút của tôi …

Đúng là một bài thơ tình mãnh liệt, quá mãnh liệt ! Nhưng có một chút đáng tiếc  là dịch giả đã sử dụng  những động từ cưa, xẻo, chặt, đập …có phần thô bạo. Theo tôi tất cả những động từ đó có thể được thay thế bằng một động từ duy nhất, đó là động từ lấy / lấy đi. Nhưng dù sao  cũng phải công nhận rằng hai câu cuối của bản dịch là rất xuất sắc, rất cảm động : 

Xin hãy để lại cho tôi đôi mắt 

Ðể tôi khóc người tình đã mất hút của tôi …

Có lẽ  bản dịch này được phổ biến đến vậy một phần là nhờ hai câu dịch này chăng ?

2. TIẾNG NÓI KHÔNG LỜI 

Bài thơ đã được cô PA dịch với tựa đề là Tiếng Nói Không Lời , nguyên tác như sau : 

Tears: A Silent Expression 

Tears are a symbol of unspoken love, contrary to the belief that they are a sign of weakness. Read a thought from my tears...

Meandering through the corners of the Eyes,

Few drops of liquid fall,

Men called it Tears,

Pain, joy, fear and lovely memories all it expresses,

Following a line, crossing the cheek,

Wetting the face, like drops of pearl they shine,

A silent symbol of pain,

A testimony of mind's agony,

A natural catharsis of the emotional and physical stress,

A way to feel better, a path to solace.

Mr. heart gives the first signal when the river of tear is going to be on the high tide,

It may be the time you had a baby, it may be the time you met with an accident,

May be the time your loved one bid you a final goodbye,

May be you lost your puppy, May be you won a prize,

May be you lost a game after years of working hard,

Be it a joy or a pain,

Heart begins to feel heavy, face anxious,

Stimulating the tear buds, eyes experience a whirlpool

Often you try, but you can't control,

Tears are such, if they once start, you can't stop,

Defying all the laws of dynamics,

They break free the chains of eyes,

And start flowing till they dry,

Assumed as a sign of weakness, they are hardly those,

For they represent a source of strength,

For all I could do when I saw the distance between you and me growing,

Was to let these Tears answer everything,

Conveying all the love, all the grief, in few drops of water,

Now, when you are infinitely separated,

I have made a river of Tears,

and I sail my life-boat often in it, in times of desperation,

Searching you on the shores of memory,

Often I get your glimpse, often I don't,

I emerge out from it as a winner, defying all odds...

But still with few drops of Tears on my cheek,

As a mark that I miss you...

Kundan Pandey

Bài thơ được trình bày như một tản văn, nửa thực, nửa ảo, nhân vật cũng có thể là tác giả mà cũng có thể ai đó, có thể là  tất cả chúng ta nữa.  Các bạn đã biết đến bản dịch của cô PA, nay xin chia sẻ thêm cùng các bạn bản chuyển ngữ  của tôi  : 

NƯỚC MẮT VÔ NGÔN 

Những giọt nước mắt là để nói hộ cho một Tình Yêu không nói được, hoàn toàn không phải dấu hiệu của sự yếu đuối. Hãy cảm nhận tâm tư của tôi về những giòng nước mắt …

Chực rơi trong ánh nhìn  

những giọt buồn trong vắt 

ta gọi là nước mắt 

nước mắt nói những gì 

nỗi sợ hãi , sầu bi 

yêu thương ngày tháng cũ 

Nước mắt rơi trên má 

đẫm ướt mặt người thương 

những giòng châu lấp lánh

Một niềm đau thầm kín 

một cõi lòng nát tan 

đến tận cùng cảm xúc 

Nước mắt là lối thoát 

tâm hồn và thể xác 

tìm lại chút bình yên 

Tín hiệu từ con tim 

Khởi nguồn giòng nước mắt

mừng đón đứa con đầu  

giòng nước mắt trầm sâu  

kiếp nạn đời bể dâu 

người thân yêu vĩnh biệt 

Một thú cưng thất lạc 

Một canh bạc tan hoang 

Một lần giành thắng lợi 

Một lần nước mắt rơi 

Buồn vui trong cuộc đời 

con tim và nước mắt 

mặt người chìm trong đêm ! 

Luôn luôn phải kìm nén

Nhưng không thể trời ơi !

Nước mắt cứ tuôn rơi 

Cho đến khi khô cạn 

Không phải là yếu đuối 

Nước mắt là sức mạnh  

Nói thay cho tất cả  

Yêu thương ngày mỗi xa …

Hãy để em dong cánh buồm tình yêu trong nước mắt

Hãy để em tìm anh bên bến bờ của ký ức phôi pha 

tìm anh qua một tia chớp năm xưa 

tìm anh nhưng lòng sao ái ngại 

Hãy để em nghĩ mình là người bất bại 

Hãy để mọi điều như một giấc mơ qua 

Nhưng với những giọt lệ buồn 

Còn vương trên má

Mới biết là …

Em không thể quên anh !  

Kundan Pandey /  NĐH  chuyển ngữ 

KẾT :  

Vâng nước mắt là vậy. Là tiếng nói không lời. Là sức mạnh mãnh liệt.Trong đời thường, trong tình yêu đôi lứa, trong tình yêu quê hương. Nguyễn Hiến Lê  đã thật có lý khi dịch nhan đề Cry, the Beloved Country của Alan Paton thành Khóc lên đi, ôi quê hương yêu dấu ! 

NGUYỄN ĐẠI HOÀNG 

6/2013